Van hier tot …
De repetitie- en concertreizen van muziekvereniging Armonia
Het Armonia-orkest, TJHO en de later opgerichte orkesten ALLO, ASTOR en ASO reizen heel wat af. Almelo, Borne, Buurse, Delden, Enschede, Hellendoorn, Hertme, Hezingen, Mander, Oldenzaal, Warnsveld worden bezocht, net als Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Hongarije, Tsjechië, Zweden… En zelfs de Verenigde Staten. Kortom, zoals het gezegde is, ‘van hier tot Tokio’. Hieronder nemen we je graag mee op een digitale reis langs alle bestemmingen vanaf 1974.
Armonia Orkest: Van hier tot… Växjö
Concoursen
Het Armonia-orkest gaat op concours in Doetinchem en wint daar de eerste prijs in de vaandelafdeling (1975). Vier jaar later doet ze dat nogmaals op een concours in Gaanderen (1979). In 1982 speelt het orkest op een concours in Dinxperlo een ‘razend moeilijk eigentijds werk’, ‘Emblems’ van A. Copland, waarmee het naast de eerste prijs grijpt. Het jaarverslag vermeldt: ‘Als de opkomst naar de repetities beter was geweest, zou het wel gelukt zijn. Bewijs hiervoor was de uitvoering van dezelfde werken op ons concert op zaterdag 18 december waar deze werken een zodanige vertolking kregen, dat we met een dikke 1e prijs naar huis waren gegaan… althans te oordelen naar de applausreakties van het publiek.’
De laatste concertwedstrijd waaraan het Armonia-orkest deelneemt, is in Gorssel (1987). Het behaalt er de tweede prijs en degradeert. Daarmee is de tijd van concoursen voor het orkest definitief voorbij. ‘Armonia ging geloven in een wat andere opzet van het musiceren. Niet meer bijna een jaar lang repeteren op twee composities die van hogerhand opgelegd werden. Armonia zocht nieuwe wegen,’ aldus dirigent Gerard Neurink. ‘[…] Daar paste een concours helemaal niet meer bij. […]. Er waren natuurlijk ook nog wel wat concoursliefhebbers, maar die hebben zich er uiteindelijk bij neergelegd. Het resultaat was dat Armonia ging bloeien als nooit tevoren.’
Dagtrips naar het buitenland
Op de jaarvergadering van 1975 staat het onderwerp ‘Buitenlandse Trips’ voor het eerst als apart agendapunt vermeld. Vanaf dat moment steekt het Armonia-orkest namelijk regelmatig voor een dagje de grens over om in Bad Oeynhausen, Bad Bentheim, Tecklenburg, Gronau, Bad Iburg, Bad Laer en Rheine op te treden. Deze concerten brengen geld in het laatje van de muziekvereniging.
Het weer werkt helaas niet altijd mee. Als het orkest in 1978 in Bad Bentheim op een openluchtpodium in het Kurpark zit, wordt het ‘door fikse regenbuien voortijdig van het podium verjaagd en moesten vele instrumenten waaronder het slagwerk daarna nog een goede droogbeurt ondergaan. Daarmee moet in ‘t vervolg rekening gehouden worden bij het afsluiten van contracten.’ Een jaar later treedt het Armonia-orkest op in Tecklenburg tijdens het Altstadtfest. ‘Gelukkig was het weer van dien aard, dat zowel publiek als artiesten een prettige middag hebben gehad. Na afloop werden nog enige bestuursleden zeer actief als kelner in een naburig restaurant…’
Na dit soort uitstapjes worden naast het weer vaak ook de consumpties in het jaarverslag geëvalueerd. In 1988 geeft het Armonia-orkest een concert in Sulingen, circa 200 km over de Duitse grens, in het kader van een feestweek. ‘In de pauzes en na afloop mochten de alom aanwezige bier-, limonade- en taarttentjes zich vanwege de in ruime mate uitgereikte consumptiebonnen in een grote belangstelling van de Armonianen verheugen. In de op deze wijze ontstane opperbeste stemming werd zelfs zonder iemand te vergeten om 18.00 uur de thuisreis aanvaard.’ Blijkbaar ligt de terugreis van ’t Jagertje [1] (1901) nog vers in het geheugen van de vereniging…
Het Armonia-orkest speelt op de Weihnachtsmarkt in Bad Bentheim onder leiding van Bert Fransen (2012).
Repetitieweekenden
In 1980 organiseren twee orkestleden voor het eerst een repetitieweekend in kampeerboerderij ‘De Meene’, in Buurse. ‘Er werd enthousiast gerepeteerd en ook aan ontspanning, die bestond uit een avond-nachtwandeling en een bonte avond, werd ruime aandacht besteed. Ondanks de ‘dwalingen’ van de gids en de wat ‘kleffe’ macaroni kan de organisatie op een geslaagd weekend terugzien.’
Er volgen meer repetitieweekenden, in groepsaccommodatie ‘De Bovenberg’ in Markelo, kampeerboerderij ‘‘t Kaempke’ in De Lutte, Jeugdherberg ‘De Doevenbree’ in Nijverdal, ‘Hoeve Springendal’ in Hezingen en kampeerboerderij ‘Olthof’ in Warnsveld. Sinds 2007 is Hotel ‘Drei Kronen’ in Tecklenburg (Duitsland) een favoriete plek. Aanvankelijk overnacht het orkest in de plaatselijke jeugdherberg en vinden de repetities plaats in het hotel. Vanaf 2010 zijn de orkestleden het hele weekend te gast in het hotel. Het repetitieweekend wordt in dit middeleeuwse plaatsje met zijn prachtige vakwerkhuizen volgens traditie afgesloten met een concert.
Repetitie in Hotel ‘Drei Kronen’ tijdens het repetitieweekend in Tecklenburg op 29 oktober 2011.
Concert tijdens het repetitieweekend in Tecklenburg op 29 september 2013.
Concerten in de regio
Het Armonia-orkest maakt voor concerten ook regelmatig uitstapjes binnen de regio. Zo treedt het op in het openluchttheater van de universiteit in Enschede (1983) en in Hertme (1999). In Delden speelt het bij de Poortersfeesten (1990, 1991), ter gelegenheid van het 5-jarig bestaan van het Zoutmuseum (1990), op uitnodiging van ‘t Hoogspel (2005) en tijdens het Cultureel Straatfestival (2017, 2019).
Sinds 2016 geeft het Armonia-orkest bovendien elk jaar een kerstconcert op de kerstmarkt in Oldenzaal. ‘We speelden het traditionele kerstrepertoire, met enkele orkestarrangementen van kerst-pophits, en met bijpassende muziek die niet per sé te maken heeft met kerst, maar die wel in de sfeer past. Jammer dat we speelden in een tent […] op het eind van de route. Dat had invloed op de hoeveelheid publiek. Maar toch is Armonia niet ontevreden. Een buiten-kerstconcert heeft altijd een bepaalde speciale sfeer, die gewaardeerd wordt. En bij dergelijke gelegenheden komt onze eigen ‘fanclub’ ook altijd luisteren: de partners, vrienden en kinderen van onze leden. […] Dank daarvoor!’ Wat de jaarverslagen niet vermelden, is dat veel orkestleden minder prettige herinneringen hebben aan de ijskoude vingers tijdens het spelen…
Buitenlandse concertreizen
Het Armonia-orkest maakt eind april 2016 een concertreis naar Zweden, om het 120-jarig bestaan van de muziekvereniging te vieren. Oud-lid Nicole Englund woont en werkt daar en heeft samen met de reiscommissie de contacten gelegd voor de verschillende concerten.
De zesdaagse reis begint op Koningsdag 2016 met de busreis. Het orkest repeteert en slaapt in een soort natuurvriendenhuis met catering in Hjortsbergagården, vlak bij de stad Växjö.
Er worden zes concerten gegeven in zeer uiteenlopende omgevingen. Het eerste is een koningsconcert in het Gibson Auditorium van de muziekacademie in Tingsryd, naar aanleiding van de verjaardagen van de Nederlandse en de Zweedse koning. Hierbij wordt Hollandse kaas en worst met landenvlaggetjes aan het publiek geserveerd.
De dag erna geeft het orkest een concert in een glasfabriek in Kosta. De ‘Hyttsill’ (een avondmaal dat wordt opgewarmd in de glasblazerij) en de demonstratie glasblazen vinden plaats in dezelfde ruimte tussen de ovens. Onder de ogen van de orkestleden wordt door de glasblazer een prachtige schaal met de nationale kleuren van ons land gemaakt.
Op 30 april geeft het Armonia-orkest samen met de Kronobergarnas Musiker, het harmonieorkest van Växjö, een concert in de stad. ’s Avonds speelt het ook nog, naast het verblijf, bij de vuren van het lenteverwelkomingsfeest ‘Valborg’ rond het meer. Na afloop worden de muzikanten getrakteerd op heerlijke warme wafels. Op 1 mei verleent het Armonia-orkest een muzikale bijdrage aan een kerkdienst in Växjö en geeft het ’s avonds in Stenbrohult een prachtig concert in een lief wit kerkje, waarin Nicole met het orkest ook een fluitsolo speelt.
Op de laatste dag staat iedereen vroeg op, om na het ontbijt met Zweedse havermoutpap afscheid te nemen van Nicole, het verblijf bij het meer en Zweden.
Gezamenlijk optreden met de Kronobergarnas Musiker in Växjö.
Ontbijt en repetitie in het natuurvriendenhuis.
Rondleiding door Växjö en omgeving.
Demonstratie glasblazen, waarbij speciaal voor Armonia een rood-wit-blauwe schaal wordt gemaakt en een aantal Armonialeden zelf ook even mag blazen.
Concert tijdens de kerkdienst in de Domkyrka in Växjö.
Het laatste concert in het witte kerkje van Stenbrohult.
Film van de Armonia Zwedentour 2016 door Bert Fransen.
TJHO (’74): Van hier tot… New York
Concoursen
In 1974 reizen de jeugdorkesten van Armonia en de Leo Harmonie uit Enschede op dezelfde dag naar het Jeugdfestival in Deurne. Omdat ze allebei Gerard Neurink als dirigent hebben, nemen ze deel aan het Jeugdfestival als één orkest, dat zich voor de gelegenheid het ‘Twents Jeugd Harmonie Orkest’ (TJHO) noemt. TJHO behaalt er de tweede plaats. De samenwerking bevalt zo goed, dat de jeugdorkesten vanaf dat moment samen verdergaan. In 1976 is TJHO van de partij op het Jeugdfestival in Assen. Jurylid Henk van Lijnschooten complimenteert het orkest met de opmerkelijke uitspraak: ‘Normaal gesproken hebben grote honden meer vlooien dan kleine honden. Maar dat gaat voor dit grote orkest niet op. Ik heb maar heel weinig vlooien geconstateerd.’ In 1978 gaat TJHO naar het Wereld Muziek Concours in Kerkrade en de Purmerade, een internationaal jeugdmuziekfestival in Purmerend. Het juryverslag van de Purmerade spreekt van ‘zeer veel muzikale en technische kwaliteit’.
In 2000 is TJHO aanwezig in Rossum, om een festival ter gelegenheid van het 80-jarig bestaan van Muziekvereniging St. Henricus op te luisteren. Pas in 2017 neemt TJHO weer deel aan een concours, op het Hanzefestival in Zutphen. Het initiatief hiervoor ligt bij dirigente Kimmy Reef, die het tijd vindt om het orkest te laten beoordelen door een vakjury. TJHO wint zowel de prijs voor beste presentatie als de 1e prijs van de kinderjury, en ontvangt een cheque ter waarde van € 1500,- te besteden aan een compositieopdracht.
TJHO tijdens het KNF Jeugdfestival in Deurne op 30 augustus 1974.
Programma van het KNF Jeugdfestival in Assen op 11 september 1976
Vaantje van de Purmerade, het internationale jeugdmuziekfestival gehouden in Purmerend van 11 tot 20 augustus 1978.
De cheque voor een compositieopdracht die TJHO wint op het Hanzefestival in Zutphen (2017)
Oordeel van de kinderjury over het optreden van TJHO tijdens het Hanzefestival in Zutphen (2017).
Dagtrips naar het buitenland
Net als het Armonia-orkest onderneemt ook TJHO daguitstapjes naar Duitsland, zij het wat minder frequent. In 1993 is het ‘Frühlingskonzert in Emsdetten […] een gigantisch succes. Bij de Duitsers puilden de ogen uit hun kassen, want zoiets hadden ze nog nooit gezien! Een orkest van meer dan 60 man dat ook nog kon spelen… Jan Wessels maakte met zijn trompetsolo’s de show compleet en de organisatie vond het jammer dat we weg moesten!’ Het concert in Bad Bentheim in mei 2000 wordt op het allerlaatste moment afgelast door de organisatie ter plaatse vanwege een storm met orkaankracht. In 2011 doet TJHO samen met het Armonia-orkest Bad Bentheim aan. ‘Als vereniging hebben we twee middagen het publiek in Bad Bentheim vermaakt met kerstmuziek op de Adventsmarkt op het kleine marktplein. Het plein was mooi aangekleed met kerstkraampjes met hebbedingetjes, maar natuurlijk ook Bratwurst en Glühwein. Het was mooi […] om te zien dat twee grote orkesten ook als één muziek kunnen maken. Voor velen voor herhaling vatbaar.’
In september 2016 reist het hele orkest af naar Dreierwalde. De ouders van een van de jeugdleden hebben een muzikale middag georganiseerd bij Hotel Sasse, waar TJHO optreedt met een aantal koren.
TJHO en het Armonia-orkest spelen samen op de Weihnachtsmarkt in Bad Bentheim onder leiding van Gerard Neurink (2011).
Ballonnen, zonnebrillen en wasknijpers: TJHO speelt onder leiding van Kimmy Reef bij Hotel Sasse in Dreierwalde (2016).
Repetitieweekenden
Vanaf het begin van de jaren ‘90 houdt TJHO in het voor- en najaar een repetitieweekend in ‘Hoeve Springendal’ in Hezingen. Bestuurslid Anouck Grondman moet er nog om lachen als ze terugdenkt aan het repetitieweekend in het najaar van 1995: ‘We zouden boerenkool met rookworst koken voor zestig man. De AH had de boodschappen afgeleverd bij de kampeerboerderij. Maar toen we die uitpakten, kwamen er ik weet niet hoeveel zakken roze-met-gele spekjes tevoorschijn. Waarschijnlijk had Eric bij het bestellen per ongeluk op de verkeerde soort ‘spekjes’ geklikt…’ De repetitieweekenden draaien om teambuilding, ontspanning en muziek, zoals het jaarverslag van 1998 dat beschrijft: ‘Alle facetten van een goed repetitieweekend passeerden de revue: een speurtocht, een bosspel, een kampvuur, de barbecue, het laat opblijven… en natuurlijk de repetities.’
In het voorjaar van 2001 wordt het repetitieweekend in Hezingen afgelast in verband met de mond-en-klauwzeercrisis. Vervolgens krijgt TJHO te horen, dat er na 11 jaar een eind komt aan de repetities in het Springendal, omdat de gemeente er een stiltegebied gerealiseerd heeft. In 2005 repeteert TJHO een weekend in Denekamp, en tussen 2006 en 2010 afwisselend bij Erve Nijhuis in Mander en in De Klankkast. Na een onderbreking van 6 jaar keert TJHO in 2016 terug in Mander, tot de locatie uiteindelijk ophoudt te bestaan.
Repetitieweekend van TJHO bij Erve Nijhuis in Mander (2006).
Concerten in de regio
TJHO treedt veelvuldig op buiten Hengelo. ‘Helaas hebben we bij TJHO een abonnement op slecht weer tijdens uitvoeringen’, meent Coen Verschuur. Regenbuien vormen inderdaad de rode draad door de verslagen van optredens en concerten van het orkest. Zo geeft TJHO in Haaksbergen een concert in de buitenlucht (1991), waarover het jaarverslag vermeldt: ‘We hebben mooi tijdens de buien gespeeld, op de heen- en terugweg op de fiets was het droog…’
TJHO speelt in Enschede, Borne, Deventer, De Lutte, Slagharen, Hellendoorn, Markelo, Oldenzaal… Het vaakst is het orkest te gast in Delden. Daar speelt TJHO bij kasteel Twickel (1989, 1990, 2006, 2015), tijdens het kunstzinnige bloemenfestijn Herfsttooi (1990, 1992), op Koninginnedag (1995) en tijdens de Poortersfeesten (1990). Bovendien heeft het orkest sinds 2002 een vaste plek in het programma van het Cultureel Straatfestival Delden, waarvan dirigent Gerard Neurink één van de organisatoren is.
Samen met het Theaterschip uit Deventer voert TJHO de hilarische musical SMACK! op bij de opening van de zevende editie van het straatfestival (2002). ‘Om half acht werd het straatfestival geopend door een wethouder en kon de musical beginnen. Dit bracht hele positieve reacties teweeg bij het publiek dat in groten getale was komen opdagen. Het bijzondere aan deze versie van de musical was, dat onze toetsenist Pim Paalhaar heeft ingevallen als hoofdrolspeler in de musical. Omdat door omstandigheden de oorspronkelijke hoofdrolspeler niet kon, heeft Pim deze rol op zich genomen… En hoe! Een groot compliment namens iedereen.’ TJHO houdt wel van een beetje improviseren, want over het slotconcert op het straatfestival van 2014 schrijft de orkestcommissie: ‘Na enkele nummers zelf gespeeld te hebben, speelden we ook een nummer gezamenlijk met alle koren die ook die dag daar optraden. En dat zonder van tevoren te repeteren! Het was een swingend geheel. Zoals altijd was dit een fijn en gezellig concert voor de mensen die nog even nagenoten van een dag vol met theater en muziek.’ Dat het mogen spelen van het slotconcert ook nadelen kent, blijkt in 2015: ‘Dit jaar stond er naast het podium een stroopwafeltent, en soms waaide de geur van de stroopwafels over het podium. Je hoorde iedereen denken, o lekker ik wil ook! Maar helaas was hij na het concert al afgebroken…’
Ook in Hertme treedt TJHO vaker op, met het Armonia-orkest bij het concert ‘Les Feuilles Mortes’ (1999), met het jongNBEoost van het Nederlands Blazers ensemble (2014) (‘We lieten ons niet tegenhouden door de regen, want na een kleine regenbui – de orkestopstelling beschermd door een groot stuk landbouwzeil – werd het concert voortgezet.’) en met de hele muziekvereniging tijdens een gezellig verenigingsconcert (‘Ook vandaag regende het weer een beetje, het zal ook eens niet…’).
In 2009 stapt TJHO op de fiets naar Lonneker. ‘Hier hebben we gespeeld in de mooie koepel, samen met een koor. TJHO mocht beginnen, ware het niet dat het weer niet erg meehielp. TJHO paste niet helemaal binnen de koepel en daardoor [werden we gedwongen] te stoppen. Na een flinke stortbui was het weer tijd voor muziek. Het publiek, dat de paraplu´s inmiddels alweer had ingeklapt, was nog in de stemming. Al met al was het een leuke dag, maar het weer heeft wel een beetje roet in het eten gegooid.’
In Losser werkt TJHO mee aan twee uitvoeringen als het Theaterschip het orkest op het allerlaatste moment vraagt, om de productie ‘De Hongerige Wolf’ te voorzien van livemuziek (2012). ‘De eerste avond zijn we kort geplaagd door de regen en hebben we onder een plastic zeil doorgespeeld. De tweede voorstelling is tijdelijk gestaakt om spelers, muzikanten, instrumenten en bezoekers uit de regen te krijgen. [Maar het was] een ervaring voor veel leden van het orkest die ze niet hadden willen missen.’
TJHO speelt onder leiding van Gerard Neurink op het Cultureel Straatfestival Delden (2013).
Een binnenlandse reis
In de herfstvakantie van 2002 brengt TJHO een midweek op Ameland door. ‘Het was een zeer geslaagd weekje. Er was een behoorlijk groot deel van het orkest. Tijdens de reis hebben we geen problemen gehad, op de vertraging van de vrachtwagens na. Het concert dat we hebben gegeven, samen met de fanfare, was ook een succes. Alleen klonk de muziek een beetje hard in de kerk. Bij thuiskomst was iedereen vooral moe…’
Buitenlandse concertreizen
TJHO maakt in 1976 voor het eerst een buitenlandse reis… naar de Verenigde Staten! Vanwege de viering van het 200-jarig bestaan van de Verenigde Staten (‘Bicentennial Celebration’) in juli 1976, krijgen orkesten de mogelijkheid om zich op te geven voor een concertreis naar Amerika. TJHO grijpt die kans met beide handen aan. Om het benodigde geldbedrag voor de reis (circa 800 gulden per persoon) bijeen te brengen, worden er door de orkestleden stickers verkocht en neemt het orkest een langspeelplaat op, ‘First step’. Henk van Lijnschooten, in die tijd een bekende componist en dirigent, is de opnameleider.
De concertreis vindt plaats van 5 tot 17 juli. Samen met de IJsselband uit Rheden vliegt TJHO van Amsterdam naar New York. De meeste Twentse jeugdleden (11-24 jaar) hebben nooit eerder in een vliegtuig gezeten! Na aankomst worden de orkestleden ondergebracht bij gastgezinnen en op een campus van de Universiteit New Jersey. In Atlantic City is het orkest te gast bij het Leger des Heils (‘Salvation Army’) en slaapt het in een grote sporthal onder toezicht van zwaarbewapende bewakers. Omdat in deze stad geen concerten zijn gepland, trakteert TJHO zijn bewakers op een privé-concert. Onder leiding van de dirigenten Gerard Neurink en Eduard Meester verzorgt het jeugdorkest twaalf concerten in diverse steden in de staat New Jersey, waaronder Jersey City, Cherry Hill (waar alle orkestleden tot ereburger benoemd worden), Three Bridges, Edison en Ridgewood. Daarnaast is er gelegenheid om tal van bezienswaardigheden te bezoeken. Bij gebrek aan mobiele telefoon en internet in die jaren, houdt journalist Jan Stoop het thuisfront met een dagelijks reisverslag in de krant op de hoogte van de belevenissen. Zo wordt de reis voor velen een onvergetelijke gebeurtenis.
Sticker die TJHO verkoopt voor één gulden per stuk ten behoeve van de Amerikareis (1975)
Voor- en achterkant van de LP ‘First Step’ die TJHO verkoopt voor 17,5 gulden ten behoeve van de Amerikareis (1975).
Concertreis van TJHO naar de Verenigde Staten (1976).
Krantenkoppen van persberichten over de reis van TJHO naar Amerika (1976).
Van de reis van TJHO naar Denemarken, in de zomer van 1979, is geen enkele beschrijving terug te vinden in het verenigingsarchief. Eric Smienk herinnert zich dat tijdens deze concertreis de concerten in Legoland en attractiepark Tivoli in Kopenhagen centraal staan. Het is tevens de laatste reis waarbij de Leo Harmonie nog betrokken is bij TJHO. De concertweek in Duitsland in juli 1981 wordt daarentegen wel in de verslagen genoemd, met als hoogtepunt het vrijdagmiddagconcert op het Domplein in Keulen. ‘Er werd gebivakkeerd in het Naturfreundehaus in Hurth bij Keulen, waar het eten geen doorslaand succes was, doch de stemming wel.’ Kort daarop krijgt TJHO bezoek van de ‘Dronninglund Interkommunale Musikschule’ uit Denemarken. Een bijzondere gast en medemuzikant is de pianist Marco Verweij, met wie TJHO het Warsaw Concerto voor piano en orkest opvoert. In april 1982 vindt een tegenbezoek aan Denemarken plaats.We moeten het doen met de summiere opmerking in het jaarverslag dat het ‘een geslaagde concertreis’ is.
In oktober 1987 brengt TJHO een week in Duitsland door in de Harz. Aan de bonte avond, waarbij een aantal heren een dansje opvoert in damesbadpak, hebben velen nog levendige herinneringen… Een jaar later verblijft TJHO een weekend in Duitsland, voor een concert in het Kurhaus van Bad Iburg en een concert op het dorpsplein van Bad Laer. Het zal er wel gezellig zijn geweest: ‘Er werd overnacht (nou ja…) in de plaatselijke jeugdherberg.’
Concertreis van TJHO naar de Harz (Duitsland) in 1987.
In 1991 organiseert de muziekvereniging een concertreis voor TJHO naar Boedapest (Hongarije). Dirigent Gerard Neurink motiveert de reis in zijn voorwoord van het informatieboekje als volgt: ‘Met name voor jeugdorkesten is het van groot belang, dat er steeds dergelijke ondernemingen op stapel worden gezet. Je hoeft alleen maar het Regionaal Jeugd Orkest (tegenwoordig Jeugd Orkest Nederland) als voorbeeld te nemen om te zien hoe hoog de muzikale kwaliteit van een jeugdorkest kan groeien door eens per twee jaar een reis te plannen. […] Zo’n opzet staat mij ook voor ogen, eens per twee jaar een tournee van een week of tien dagen achtereen […].’ De reis naar Hongarije blijkt inderdaad de opmaat te zijn tot de legendarische Olonzac-reizen van TJHO. Bestuurslid Karin van Dam is er als orkestlid bij in 1991: ‘Ik moet vaak terugdenken aan dat ene concert, op het Karl-Marxplein in Boedapest. Het was bij een winkelcentrum, met grote galerijen van waaraf mensen naar beneden konden kijken, naar waar wij zaten. Toen we begonnen te spelen was er nog niet eens zoveel publiek. Dat veranderde echter al snel, en voor we het wisten stond het hele plein vol, waren alle galerijen gevuld en begonnen mensen om ons heen te klappen en te dansen. We speelden door tot het zó donker was, dat we onze muziek nauwelijks meer konden zien. En op dat moment speelden we het volkslied van Hongarije. De ontroering van het publiek – je moet je voorstellen, het was niet eens zo heel erg lang na de val van de muur – was voelbaar en zichtbaar, en ook wijzelf werden enorm geraakt door dat moment. Ik krijg nog steeds kippenvel als ik eraan terugdenk.’
Concert van TJHO op het Karl-Marxplein in Boedapest in oktober 1991.
In 1994 maakt TJHO voor het eerst een repetitie- en concertreis naar het Zuid-Franse dorp Olonzac. De burgemeester van het naburige dorp Fleury, dat de dirigent kent van zijn eigen vakanties, wil niet zoveel jongeren op zijn terrein ontvangen. Via een advertentie in de krant maakt het bestuur echter kennis met een Nederlands echtpaar dat een camping in de buurt runt. Het paar informeert bij de VVV of TJHO terecht kan in Olonzac. Het antwoord is ‘ja’, in het park, op het rugbyveld en in de sporthal is plek genoeg voor het jeugdorkest…
Zodoende belandt TJHO in Olonzac. De orkestleden bereiden er de theatervoorstelling ‘Orpheus’ voor en geven concerten in Olonzac en diverse plaatsen in de omgeving. In 1997 volgt een tweede reis naar Olonzac. Vanaf dat moment vindt de 14-daagse reis om het jaar plaats. Er ontstaat een band tussen het orkest en de inwoners van Olonzac. Het jaarverslag van 1997 zegt over het slotconcert van TJHO: ‘In de avond is er een fantastisch concert in een compleet verbouwde sporthal. De gehele bevolking van Olonzac komt kijken inclusief de burgemeester. Verder is er een groot aantal afhaalouders op het concert. Het concert wordt een daverend succes en er wordt tot in de late uurtjes feest gevierd, waarbij het voor sommigen moeilijk is om aan het afscheid te wennen.’
Regisseur Flora van der Kooij en cameraman Michiel de Kruif maken in de zomer van 2019 een documentaire over de aanwezigheid van TJHO in Olonzac die wordt vertoond op het Nederlands Filmfestival 2020 in Utrecht.
In 2021 zou TJHO voor de veertiende keer naar Olonzac gaan. Door de coronamaatregelen is het echter lang onzeker of buitenlandse reizen en theaterbezoek wel zijn toegestaan. Om die reden worden de plannen bijgesteld. ‘TJHO gaat naar Lievelde. Er komt geen theaterproductie, het wordt een teambuilding voor het orkest,’ licht bestuurslid Eric Smienk toe. ‘En we gaan een film maken over de laatste zes theatervoorstellingen.’
Repetitie- en concertreis van TJHO naar Olonzac (2015).
ALLO (’91): Van hier tot… Hellendoorn
Concerten binnen en buiten Hengelo
Het eerste optreden van ALLO vindt plaats tijdens de dodenherdenking op 4 mei 1992, als het met het Armonia-orkest en TJHO het Wilhelmus meespeelt. Het concertdebuut van ALLO volgt op 12 september in de Waterstaatskerk. Het leerlingenorkest treedt met name in Hengelo op, in verscheidene woonzorgcentra, bij theatercafé De Kleine Kunst, in het Prins Bernhardplantsoen, bij De Houtmaat, tijdens de open dag van de Muziekschool, in Tuindorp op de Kunstmarkt en bij de opening van het Tuindorpbad, bij diverse festiviteiten in de binnenstad, tijdens het wijkconcert in het kader van de ‘Weustdag’, etc.
Buiten Hengelo laat ALLO van zich horen in Avonturenpark Hellendoorn (2001, 2002), op het Cultureel Straatfestival in Delden (2011, 2012), in woonzorgcentrum Het Dijkhuis in Borne (2018, 2020), en bij de viering van het 100-jarig bestaan van basisschool de Prins Hendrikschool in Lochem (2003). Ook zet ALLO zich tijdens een benefietconcert in De Reggehof in Goor in voor Join4Energy (2013), een stichting die geld inzamelt voor onderzoek naar de behandeling van energiestofwisselingsziekten. In 2016 organiseert ALLO een Leerlingenorkestdag in het AOC Oost in Enschede. Er doen vijf orkesten mee met totaal zo’n 80 muzikanten. Elk orkest brengt een muziekstuk in, dat gezamenlijk wordt ingestudeerd en uitgevoerd aan het eind van de dag. De deelnemers zijn het erover eens: het is een geslaagd evenement.
Concert van ALLO onder leiding van Esther Peressoni in Avonturenpark Hellendoorn (2001).
Leerlingenorkestdag in Enschede georganiseerd door de ALLO-commissie van Armonia (2016).
Concert van ALLO onder leiding van Josje Visschedijk in Het Dijkhuis in Borne (2020).
Jeugdfestival
In 2016 doet ALLO onder leiding van Josje Visschedijk mee aan het Jeugdorkestenfestival in Borne. De conclusie van de jury luidt: ‘Zeer enthousiaste groep, goede uitstraling, met veel kwaliteit, maar mag iets meer gaan werken aan de details.’ Dit biedt genoeg stimulans om enthousiast verder te repeteren!
ALLO bij het Jeugdorkestenfestival in Borne (2016).
Repetitieweekenden
In mei 2016 gaan ALLO en ASTOR voor het eerst in hun bestaan ‘op repetitieweekend’. Ze slapen een nacht in kamphuis ‘De Meene’ in Buurse. Er wordt veel muziek gemaakt, maar er is ook tijd voor andere gezellige groepsactiviteiten, zoals spelletjes en een bonte avond.
Het weekend wordt afgesloten met een concert bij grenswinkel Ter Huurne. Omdat het een groot succes blijkt te zijn, wordt het repetitieweekend in de jaren daarop herhaald, tot het coronavirus in 2020 roet in het eten gooit.
Repetitieweekend van ALLO en ASTOR in ‘De Meene’ in Buurse (2016).
ASTOR (’98): Van hier tot… Hellendoorn
Concerten binnen en buiten Hengelo
ASTOR treedt voor het eerst op tijdens het nieuwjaarsconcert in het P.C. Borsthuis, waar het een verrassingsconcertje geeft (1999). In de jaren daarop krijgt het startersorkest een vaste plek in het programma van de nieuwjaarsbijeenkomst van de vereniging. Verder speelt het in Hengelo in diverse woonzorgcentra, op de open dag van de Muziekschool, op Koninginnedag en de Weustdag (wijkdag), bij de seizoensopening van het Tuindorpbad en in het Prins Bernhardplantsoen. Bij de seizoensafsluiting van ASTOR en ALLO wordt er voor de zomervakantie afscheid genomen van de orkestleden die vanuit ASTOR en ALLO doorstromen naar het volgende orkest, en verwelkomt ALLO de leden die ASTOR verlaten. In 2010 houdt ASTOR de afscheidsmiddag samen met ALLO in De Waarbeek: ‘De mussen vielen zo ongeveer van het dak van de hitte, maar in de schaduw van de bomen hebben we twee concertjes gegeven. Helaas was er niet veel publiek, maar daardoor konden we ons wel bijzonder goed vermaken in het attractiepark.’
Een enkele keer geeft ASTOR een concert buiten Hengelo, bijvoorbeeld in Avonturenpark Hellendoorn (2001, 2002), bij café-restaurant ’t Sterrebos in Beuningen (2013), tijdens de seizoensafsluiting met de vereniging in Hertme (2015) en in woonzorgcentrum Het Dijkhuis in Borne (2018, 2020).
Concert van ASTOR onder leiding van Anne-Marie ten Heggeler tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van Armonia (2016).
Concert van ASTOR onder leiding van Anne-Marie ten Heggeler bij de seizoensopening van het Tuindorpbad (2018).
Concert van ASTOR onder leiding van Manon Meijer tijdens de Weustdag (2019)
Repetitieweekenden
Vanaf 2016 houden ASTOR en ALLO een gezamenlijk repetitieweekend in kamphuis ‘De Meene’ in Buurse. Naast muziek maken doen ze ook veel andere gezellige dingen samen. Hierdoor leren de beide groepen elkaar beter kennen en wordt de doorstroom van ASTOR naar ALLO na de zomervakantie bevorderd.
Concert van ASTOR onder leiding van Manon Meijer bij grenswinkel Ter Huurne in Buurse ter afsluiting van het repetitieweekend (2019), waarbij het orkest in Duitsland zit terwijl de dirigent in Nederland staat…
ASO (’03 en ’14): Van Hengelo tot… Borovany
ASO houdt zijn eerste repetitie op 30 augustus 2003. De repetitieweekenden van het orkest vinden plaats in kampeerboerderij ‘Olthof’ in Warnsveld. ASO treedt voornamelijk op in Hengelo, een enkele keer in Hertme.
In 2006 maakt ASO voor het eerst een buitenlandse reis. Vijfendertig orkestleden verblijven van 22 tot 29 juli in het Zuid-Boheemse stadje Borovany (Tsjechië). ‘We hebben een week vakantie gevierd op een prachtige locatie: kasteel Borovany. Het kasteel was onze repetitieruimte en in de kasteeltuin hebben we gekampeerd. Het was heel bijzonder om op deze locatie te verblijven. We hebben twee concerten gegeven, in Borovany en Praag. In Praag was het even afzien door de hitte, maar de goede sfeer en een drankje op het terras naderhand maakten het weer helemaal goed. In Borovany werd ons concert heel erg gewaardeerd. De toeschouwers waren erg enthousiast over ons en Mieke & Adriana, de beheerders van het kasteel, zien ons het liefst in 2007 alweer terugkomen. Naast het repeteren en geven van concerten hebben wij ons ook goed vermaakt bij een meertje in de buurt en hebben we geraft op de Moldau.’
Concertreis van ASO naar Tsjechië (2006)
In augustus 2007 is een delegatie van ASO aanwezig op de Enschedese boot bij de Gay Pride in Amsterdam.
Na vijf jaar houdt ASO in september 2008 op te bestaan, aangezien het moeilijk is een goede orkestbezetting tijdens de repetities te behouden. Het blijft echter kriebelen bij de twintigers. Zodoende vindt in 2014 een herstart plaats. Ook ASO 2.0 reist voor zijn repetitieweekenden naar Warnsveld. Als er op die locatie een verbouwing plaatsvindt, wijkt het orkest tijdelijk uit naar Winterswijk-Woold (2016) of Buurse (2017). Er wordt hard gewerkt aan de voorbereiding van concerten, geoefend met het gezamenlijk improviseren van stukken, en gestudeerd op composities die door de orkestleden zelf zijn ingebracht.
Harmonie
De coronapandemie in 2020 en 2021 leidt ertoe, dat de meeste uitstapjes en repetitie- en concertreizen van de vereniging geannuleerd moeten worden. Het Armonia-orkest schuift zijn reis naar België door naar 2022. TJHO maakt plannen om Olonzac in de zomer van 2021 te verruilen voor het Gelderse Lievelde, maar moet het project TJHOGETHER op het laatste moment uitstellen tot de herfstvakantie. ALLO en ASTOR repeteren slecht één enkele zaterdagmiddag in juni 2021 samen in De Klankkast. Al zijn de omstandigheden nu anders, ineens zijn de woorden van de secretaris uit 1901 weer heel actueel: ‘’t Is te hopen, dat we in staat zullen zijn een dergelijk reisje in ’t vervolg meer te kunnen doen; het is een geschikt middel om de goede harmonie in de vereeniging in stand te houden en te bevorderen.’ Armonia houdt er vertrouwen in, dat de tijd van orkestreizen terug zal komen.
[1] Hierover kun je lezen in het artikel ‘Aubades, bedrijfsuitjes en concoursen: Het ABC van een reislustig bedrijfsorkest’.
